متن سخنان جناب آقای دکتر شهیدزاده رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل محترم بانک در مراسم تجلیل از تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی
افتخار میکنیم که بهترین سازمان، سیستم متمرکز و طرح جامع بانکی را در اختیار داریم
سلام علیکم
بسم الله الرحمن الرحیم و لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم
سلام بر شهدا و امام شهدا و درود و سلام بر رهبر معظم انقلاب که بعد از امام شهدا رهبر و کشتیبانی بودند که جامعه را در خطرات هدایت کردند.
به همة خبرگان کشاورزی که بر ما منت گذاشته و دعوت ما را پذیرفته و در خانة خود برای یک گفتمان علمی و منطقی حضور یافتند، خیرمقدم میگویم.
از حضور معاونان محترم جهاد کشاورزی، آقایان دکتر آقایی، مهندس طهماسبی، دکتر زند، صفایی و سایر مدیران اجرایی وزارت جهاد کشاورزی و جناب حجت الاسلام سیدی -از دفتر نمایندگی ولایت فقیه در جهاد کشاورزی- تشکر و قدردانی میکنم.
سخنرانی خود را در سه بخش تنظیم کرده بودم ولی بهدلیل طولانی شدن جلسه از یک بخش آن صرفنظر کرده و با یک شعر صحبت را آغاز میکنم:
بیا تا گــل برافشانیم و می در ساغر اندازیم فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد من و سـاقی بهم سازیم و بنیادش براندازیم
دوستان و بزرگواران؛ بانکها در عرصة اقتصادی جهان جایگاه بسیار مهمی دارند و سعی میکنند همزمان با پیشرفت جوامع، توسعه و تغییرات در سبک زندگی، این جایگاه را در بین مردم حفظ کنند.
در جامعة کشاورزی، بانک کشاورزی برای پیشرفت و تعالی اقتصاد نقش به سزایی دارد و بانک مورد نیاز بخش محسوب میشود. بانک کشاورزی در برنامه و چشمانداز کاری، خود را موظف میداند با نهادسازی و شناسایی نیازها و فرصتهای سرمایهگذاری بخش کشاورزی، جریان تامین منابع مالی داخلی و خارجی در این بخش را تسهیل کند. آنچه بهعنوان استراتژی یا چشمانداز برای بخش ترسیم شده است، به یقین سالها، محور کاری بانک بوده است. باید آنقدر توانمند شویم که برای جذب منابع به یک بخشنامه متکی نباشیم؛ برای جذب منابع خارجی، تکنولوژی جدید وارد کنیم، بر بهرهوری نیروی انسانی بیفزاییم و اقتصادی بودن تکنولوژی را مدنظر قرار دهیم.
جمع حاضر از خبرگان کشاورزی هستند ولی با این حال باید خود را با آخرین دستاوردهای تکنولوژی و علمی مسلح کنند. هدف ما، تامین منابع سرمایهگذاری، ایجاد ارزشافزوده و افزایش درآمد فعالان بخش کشاورزی و صنایع و خدمات مرتبط است. در بعضی از تقسیمات صنایع و خدمات کشاورزی را از زنجیرة بخش کشاورزی خارج میکنند. بانک کشاورزی لازم میداند که همگی بهعنوان مجموعة بخش کشاورزی تجمیع شوند و بخش تنها خود را در مزرعه محدود نکند، بلکه در بازار داخلی و جهانی محصول ارائه دهد. همانطور که گفته شد بخش کشاورزی باید بتواند با کمک دولت و ایجاد نهادهای مدنظر فضاهایی که ارزشافزوده دارد را به دست بگیرد. اگر این نهادها و خدمات را در دست خود نگیریم، ارزش افزودة تولید به دست شما نخواهد رسید. رئیس هیئتمدیرة مجمع خبرگان یا نهادهایی که در بخش کشاورزی هستند، باید تقویت شوند تا بتوانند این نهادسازی را در سایر فعالیتهای بخش انجام دهند.
محورهای کلی مورد نظر بانک:
ما نقش کشاورزی را در توسعة روستایی برجسته میدانیم، بنابراین برای توسعة روستاها، باید ادبیات توسعه در بانک کشاورزی، ادبیات غالب باشد. توسعه در همة زمینههاست و پشتیبانی از بخش تحقیقات، مطالعات، آموزش نیروهای انسانی بخش کشاورزی و ورود تکنولوژیهای جدید را شامل میشود.
توسعه جزو ادبیات اولیه و غالب بانک کشاورزی است. در این رابطه بهدلیل وجود تخصص کشاورزی در بانک، باید نقش کارشناسان کشاورزی در همه زمینهها پر رنگ شود و البته پر رنگ هم هست. کارشناسان و متخصصان کشاورزی در همة ردههای مختلف از حوزة مدیریت تا کارشناسی باید حضور پر رنگ داشته باشند تا بتوانند نقاط ضعف، قوت و سرمایهگذاری را شناسایی کنند. حضور ما در شهرها دلیل بر غفلت از بخش کشاورزی نیست بلکه برای جمعآوری منابع شهری بهمنظور پشتیبانی از توسعه در بخش کشاورزی است. شما بهعنوان خبرگان بخش کشاورزی باید پشتیبان بانک در شهرها باشید و مردم را برای سپردهگذاری و افزایش پسانداز ملی در بخش کشاورزی تشویق کنید تا بتوانیم منابع را در اختیار بخش بگیریم. هرچه منابع ارزانتر باشد، امکان دریافت تسهیلات ارزانتر هم برای شما فراهم خواهد شد. هر چه منابع گرانتر باشد بهتبع نرخ تسهیلات هم بالاتر میرود. ما بهعنوان همکار شما و شما بهعنوان شریک ما باید به یکدیگر کمک کنیم، پس ضمن اینکه در روستاها و بخش تولید حضور فعال داریم باید برای پشتیبانی از منابع تولید در شهرها هم حضور داشته باشیم.
آقای حجتی بهعنوان وزیر و سیاستگذار بخش دستور دادند که یک بانک قدرتمند در بخش کشاورزی میخواهند. این بانک باید خوداتکا باشد و به منابع فرضی بانک مرکزی متکی نباشد.
در 7 یا 8 سال گذشته بهدلیل شرایط خاص و سیاستهای غلط، بانک کشاورزی را مجبور کردند از بانک مرکزی اضافه برداشتی با نرخ 34درصد انجام دهد و به بخش کشاورزی با نرخ کمتر پرداخت کند. این به معنی مستهلک کردن سرمایة بانک کشاورزی است، زیرا مابهالتفاوت را از سرمایه پرداخت میکردند. در تمام دنیا یک بانک قوی، بانکی است که سرمایة بسیار بزرگ و credit بینالمللی داشته باشد تا بتواند منابع مردم را جمعآوری کرده و آنها را به سپردهگذاری تشویق کند و این پسانداز ملی را در تولید تزریق کند. ما بهعنوان همکار شما باید به سمت یک بانک قوی در بخش کشاورزی حرکت کنیم، از اینرو باید به خود، مردم و سرمایهای که برای خود تامین میکنیم، متکی باشیم.
بحث دیگر مربوط به صندوق بیمة محصولات کشاورزی است. این صندوق بعد از انقلاب تاسیس شد که بهواقع هم درست طراحی شده بود و به کمک کشاورزان آمد. از اینرو به موازات پیشرفت کشور، کشاورزی و نهادهای مختلف، عملکرد صندوق یادشده هم باید با موضوعات و مشکلاتی که حادث میشود، متناسب باشد. بنابراین باید عملکرد این صندوق بازنگری شود تا خوداتکا شده و متکی به کشاورز باشد و کیفیت مدیریت در مناطق تولید را افزایش دهد. بهعبارت دیگر صندوق بیمة محصولات کشاورزی محل کمک به همة افراد نیست؛ جایگاهی است که باید به کشاورز خسارتدیده متناسب با شان او، کمک کرده و خدمات ارائه دهد. در بررسیهای انجام شده نقاط ضعف زیادی مشاهده شد که امیدواریم با کمک وزیر جهاد کشاورزی و تغییر سازمان و ماموریت آن بتوانیم رضایت کشاورزان -که سرمایهگذاران اصلی بانک و صندوق هستند- را تامین کنیم.
بحث مطرح شدة دیگر این است که برای سرمایهگذاری باید فضاها و مکانهای آن را در بخش شناسایی کنیم. باید ببینیم مثلا سرمایهگذاری در مرغداریها مورد نیاز کشور هست یا در بخش شیلات؟ این برنامه را در بانک داریم که محل وجوه سرمایهگذاران داخلی و خارجی و مشاورة سرمایهگذاری برای تولیدکنندگان را داشته باشیم. باید نهادهایی را ایجاد کنیم که سرمایهگذاران خارجی را در کنار سرمایهگذاران داخلی ترغیب و تشویق کند و لازم است برای سرمایهگذاری در بخش کشاورزی مطلوبیت ایجاد کنیم.
جای بسیار خوشحالی است که این حجم تولید و پتانسیل تولید را در بخش کشاورزی میبینیم، از اینرو بخش کشاورزی بخش فقیری نیست و از ثروت بخش باید بهصورت بهینه استفاده کرد. اگر احساس فقر شود بهدلیل نادیده گرفتن سرمایههای موجود در بخش است که باید آنها را کشف کرد. چرا در بعضی مناطق فقط 2 یا 3تن گندم داریم؟ چرا در همة مناطق 20 یا 30تن برداشت نداشته باشیم؟ من مدتی مدیرکل کشاورزی استان خوزستان بودم، در اوایل جنگ بسیار تلاش میکردیم تا 2تن محصول را به 5/2تن برسانیم. در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی با ادغام با وزارت کشاورزی و با توسعه در تحقیقات و ورود فناوریهای جدید، نشان داده است که میتواند ارقام تولید را با کمک شما بالا ببرد. شما باید در منطقة خود مروج باشید. هم مناطق سرمایهگذاری را برای بانک شناسایی کنید و هم مروج انتقال داشتههای فنی خود باشید. بنابراین روی همین مجموعه میتوانیم مرکز اطلاعاتی برای سرمایهگذاری طراحی کنیم. این مرکز میتواند یافتههای تحقیقاتی یا نیروهای انسانی خبرهای باشند که در جایجای مملکت میتوانند بهعنوان یک مشاور سرمایهگذار، شناسایی و معرفی شوند.
ما بهعنوان بانک تخصصی و حرفهای کشاورزی و یک بانک قوی، باید سیستم الکترونیک و تمامعیار هم در اختیار داشته باشیم. افتخار میکنیم که بهترین سازمان و سیستم متمرکز و طرح جامع بانکی را در اختیار داریم. همه نوع خدمات بانکداری الکترونیک در بانک کشاورزی وجود دارد و بهدلیل پارامتریک بودن بانک، امکان طراحی هر نوع خدماتی وجود دارد. از اینرو مفتخریم که همگام با تحقیقات و پیچیدگیهای اقتصادی در این بخش هم بهعنوان یک بانک تمام الکترونیک خدمات عرضه میکنیم.
موضوع دیگر این است که عامل موثر بر سرمایهگذاری در بخش کشاورزی، نرخ پول است یا حجم پول؟ بسیاری از دوستان میگفتند که سرمایه درگردش بانک کم است. دلیل آن چیست؟ چرا برای بانکهای دیگر طبق قانون آوردن 25درصد منابع به بخش کشاورزی مطلوبیت ندارد؟ در صحبتی که با وزیر اقتصاد جناب آقای طیبنیا داشتم، ایشان فرمودند نمیتوان به بانکها گفت که به زور سپردة مردم را در بخش کشاورزی سرمایهگذاری کنند.
شما باید مطلوبیت ایجاد کنید. آیا در این مطلوبیت حجم مهم است؟ برای مثال اگر سرمایه در گردش یک مرغداری 100میلیون تومان باشد، بهتر است به او 100میلیون تومان تسهیلات پرداخت کنیم یا 20میلیون تومان؟ اگر یک موسسة تولیدی یک میلیارد تومان سرمایه در گردش دارد، بهتر است که ما یک میلیارد تومان به او بدهیم تا بتواند از صددرصد ظرفیتش استفاده کند یا بگوییم امکان پرداخت تسهیلات نداریم و 20میلیون بیشتر در اختیارش قرار ندهیم؟!
دقت کنیم، آثار ظرفیتی را که استفاده نمیکنیم در افزایش قیمت تمامشدة تولید بسیار موثر است. البته ما میتوانیم پول ارزان هم تهیه کنیم ولی راه و روش خود را دارد. باید بدانیم که واقعا دنبال چه هستیم. آیا دنبال استفاده از صددرصد ظرفیت تولیدیم یا خیر؟ در این زمینه مطالعات زیادی شده است و اغلب حجم پول را برای تولید موثرتر از نرخ پول دانستهاند.
طبق برآورد من میزان نیاز آنی بخش کشاورزی در حال حاضر 500 هزار میلیارد ریال است. اگر بانک بخواهد این مبلغ را تامین کند مسلما هزینههایی بر آن مترتب است که یکی اضافه برداشت با نرخ 34درصد از بانک مرکزی است. ولی میتوان این مبلغ را تهیه کرد و با نرخ مناسبتر در اختیار تولیدکننده گذاشت. در حال حاضر بهدلیل نبود مجوزهای لازم، میتوان زیر 50درصد منابع را در بانک جمعآوری کرد. بانکهای دیگر هم اعلام کردند که سرمایهگذاری برای آنها مطلوبیت و جذابیت ندارد. بانک کشاورزی برای حل این وضعیت با هزینه کردن سرمایة خود و دریافت یک سری کمکها، باوجود مشکلات و گلهمندی دوستان و اخطارهای دریافتی از شورای پول و اعتبار، تاکنون توانسته است خدمات مورد نیاز بخش را ارائه دهد.
یکی از خواستههای ما از دولت و مجلس جمهوری اسلامی ـ البته با توجه به دلایلی که ذکر شد به کمک شما هم نیاز داریم ـ افزایش سرمایة بانک کشاورزی است. در تمام دنیا کفایت سرمایة بانک کشاورزی 12درصد است. در دورة اول وزارت جناب آقای حجتی کفایت سرمایه 4/9درصد بود. الان 7/5درصد است یعنی ظرف این هشت سال از سرمایه استفاده کردیم، بهعبارت دیگر توان کار کردن از بانک گرفته شده است، بنابراین نمیتوانیم در جاهایی که باید، سرمایهگذاری کنیم.
بحث دیگر دربارة بازار وسیع منابع بانک کشاورزی است. بازارهای مختلفی در لایههای وزارت جهاد کشاورزی و در صنایع واسطة بانک کشاورزی وجود دارد که منابع آنها در بانکهای دیگر است. اگر این منابع در اختیار ما باشد آن را در مجموعة بخش کشاورزی توزیع خواهیم کرد. اصولا وظیفة بانک تجهیز منابع برای توسعة بخش کشاورزی است. این شرکتهای مختلف برای چند درصد سود به موسسات مالی و بانکهای خصوصی روی میآورند. خواهش ما از مسئولان جهاد کشاورزی و خبرگان محترم این است که توصیه کنند این سرمایهها به بانک کشاورزی سپرده شود. در واقع ورود این سپردهها به بانک کشاورزی، برای کل مملکت خیر و برکت دارد.
هیئتمدیرة بانک، برای کشاورزان خبره برگ سبزی را مصوب کرده که به ذکر آن میپردازم. امتیازاتی که بانک کشاورزی برای کشاورزان نمونة کشوری و استانی تصویب کرده به این شرح است:
- سقف تسهیلات ضمانتی کشاورزان نمونة کشوری با استفاده از نمونه قراردادهای لازمالاجرای بانک در تمام شعب یک میلیارد و500 میلیون ریال تعیین شده است.
- سقف تسهیلات ضمانتی نمونة استانی با استفاده از نمونة قراردادهای لازمالاجرای بانک در تمام شعب یک میلیارد ریال تعیین شده است.
- سهم سرمایهگذاران نمونه اعم از کشوری و استانی در اجرای طرحهای تولیدی معادل 10درصد هزینة سرمایهگذاری، به سرمایه در گردش منظور شده و بدیهی است در مواردی که قوانین یا آییننامههای ابلاغی هیئت محترم وزیران سهم کمتری برای کشاورزان منظور کرده است، سهم کمتر آورده ملاک عمل شعب خواهد بود (بجز در مواردی که سهم آورده حسب مقررات و الزامات قانونی افزایش پیدا کند).
- براساس اختیاری که داشتیم، سرمایهگذاری را از 30درصد به 10درصد برای کشاورزان نمونه کاهش دادیم.
- بررسی درخواست کشاورزان نمونة کشوری و استانی خارج از نوبت و در اسرع وقت ضمن رعایت موارد یادشده و سایر ضوابط انجام خواهد شد.
- در چارچوب دستورالعمل صادره از سوی اداره کل نظارت و امور شعب، کشاورزان نمونه به مدت یک سال بهعنوان ناظر ویژة بانک تعیین میشوند. یعنی تمام شما از امروز ناظر ویژة بانک در کل شعب ایران هستید.
- کشاورزان نمونه از خدمات الکترونیکی بانک
برخوردار میشوند.
- کشاورزان نمونه از بخشودگی کارمزد بانکی - بجز سود کارمزد تسهیلات - به مدت یکسال بهرهمند میشوند.
در پایان از اینکه منت گذاشته و به خانة خود آمدید و حرفهای خود را بیان کرده و صحبتهای ما را استماع کردید، تشکر میکنم و امیدوارم با هماهنگی و همدلی در بانک کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی و سایر ارکان اقتصادی مملکت، به امید خدا خواستههای شما و ما اجابت شود. از شما میخواهم با نمایندگان در مناطق خود صحبت کنید تا افزایش سرمایة بانک و سایر درخواستهایی که ارائه شد در کمیسیونهای کشاورزی، اقتصادی و برنامه و بودجة مجلس مورد حمایت قرار بگیرد.
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته