خروج طرح خرید تضمینی گندم در 10 سال پیش اشتباه بزرگ ملی بود
بانک کشاورزی یکی از سرآمدهای نظام بانکی است. نمونه مدیران بانک کشاورزی هم کمتر در نظام بانکی یافت می‌شوند، مدیرانی که با تلاش و جدیت و فعالیت دانش محور همیشه در تلاش برای تحقق اهداف سازمان خود هستند.
بانک کشاورزی موفق شد در سال 1393 اضافه برداشت‌ها از بانک مرکزی را در دولت یازدهم به صفر برساند و این یک موفقیت بزرگ است. سایر بانک‌های خصوصی اضافه برداشتی بیش از کل برداشت‌های بانک کشاورزی در 10ساله گذشته، داشته اند، از این رو این کار بانک نشان می‌دهد، هدفی را که دنبال کرده ایم، محقق شده است.
هم چنین 100درصد اعتبارات در صندوق توسعه ملی در بهمن ماه جذب شده و در اسفندماه مبلغ بیشتری را تخصیص دادند و برای سال 1394 هم مبلغی بیش از 50هزار میلیارد ریال با نرخ 14درصد برای بانک درنظر گرفته شده است. این عملکرد، نشان‌دهنده موفقیت بانک است. نظر صندوق توسعه ملی این است که کل منابع ریالی مربوط به بخش کشاورزی را در بانک کشاورزی متمرکز کنند. این نشان می‌دهد، بانک‌های دیگر نتوانسته‌اند مانند بانک کشاورزی موفق عمل کنند و ما در میدان رقابت موفق بوده‌ایم.
با توجه به توضیحات همکاران، در بخش‌های دیگر مانند بخش‌های اعتباری، وصول، بانکداری الکترونیک و مانند آن هم موفقیت‌های چشمگیری داشته‌ایم و مطمئن باشید هیچ بانک ایرانی قدرت رقابت با بانکداری الکترونیک بانک کشاورزی را ندارد. به امید خدا سال آینده به راحتی می‌توانیم بانکداری متمرکز و الکترونیک را در چند بانک دیگر اجرا و اداره کنیم .
در بخش نیروی انسانی، مالی و ... نیز موفق عمل کرده‌ایم. مصوبه دولت برای کاهش 25درصدی سازمان هنوز به دست ما نرسیده بود که به عنوان اولین بانک آن را تصویب و ابلاغ کردیم. بانک ما برای اجرای دستورات نهادهای حکومتی همواره پیشرو است.
درباره طرح برگشت خرید تضمینی گندم ، تیم مذاکره کننده برای متقاعد کردن و برگرداندن طرح به بانک با برنامه ریزی و برگزاری نشست‌های متعدد با شرکت بازرگانی دولتی توانایی بانک را به اثبات رساند. همه ما باید تلاش کنیم این مهم به خوبی اجرا شود و ثابت کنیم که خروج طرح خرید تضمینی گندم از بانک کشاورزی در 10 سال پیش یک اشتباه بزرگ ملی بوده است. شرکت بازرگانی دولتی، شرکتی است که سال‌ها با بانک‌های تجاری و خارج از حوزه وزارت جهاد کشاورزی همکاری داشته است. طی نشست‌های برگزار شده استدلال‌های بانک در حوزه‌های مختلف مانند حقوقی و پشتیبانی برای ارائه خدمات به بخش خرید گندم، آنها را متقاعد کرد که بانک کشاورزی، بانک متمایزی است. ما قول دادیم که در این دوره متفاوت عمل کنیم و با ارائه سامانه طراحی شده، پذیرفتند که چنین سامانه‌ای برای اولین بار طراحی و راه اندازی شده است و با مشاهده مانور موفق بین دو استان فارس و خوزستان، آمادگی کامل ما را تایید کردند.
آقای دکتر نوبخت در جلسه‌ای تمام درخواست‌های ما را با نظر مثبت پذیرفت و آقای دکتر پورمحمدی را موظف کرد که بر اجرای درخواست‌های ما نظارت داشته باشند. ایشان گفتند: «بانک کشاورزی به عنوان یک بانک خوش نام باید رو به جلو حرکت کند و ما هم از آن حمایت خواهیم کرد. بانک کشاورزی به عنوان یک بانک تخصصی ابزار دولت است و هرجا دولت اراده کرده است، توانسته در چارچوبی که تعیین کرده و مجلس مصوب کرده است و در راستای اقتصاد مقاومتی سیاست‌های خود را اجرایی کند و این دستاورد، نتیجه تلاش‌های بانک کشاورزی است، از این رو از حمایت ما بهره‌مند خواهد بود.»
کارهایی که در رابطه با ترک تشریفات در حوزه حقوقی، پشتیبانی و سایر حوزه‌ها انجام دادیم، متقاعدکننده بوده و درحال به ثمر نشستن است و این نتیجه باهم بودن و متقاعد کردن مسئولان برای پشتیبانی از بانک است.
موفقیت سال 1393 یک موفقیت نسبی بود اما ایده آل نیست. نباید راضی باشیم زیرا این یک حرکت آزمایشی است و سال1394 کارهای زیادی در دست اجرا خواهیم داشت. هیچ درخواستی از بخش کشاورزی نباید روی زمین بماند و پروژه‌های دانش محور و با قابلیت اجرا نباید از طرف ما بدون جواب بماند. در بخش خدمات بانکی و بانکداری الکترونیک نباید از سایر بانک‌ها عقب بمانیم و همان طور که در سال‌های گذشته از طرف سازمان‌های ملی و بین‌المللی به عنوان بانک برتر انتخاب شده بودیم، جایگاه خود را احیاء کنیم. حیف است که داشته قبلی خود را از دست بدهیم، باید هرسال ممتاز شده و حرفی تازه برای گفتن داشته باشیم.
نبایدبه صندوق بانک مرکزی چشم داشته باشیم، بلکه برعکس بانک مرکزی باید به ما چشم داشته باشد. باید چشمه‌های جوشانی باشیم که دیگران از ما بهره ببرند. فرهنگ برداشت از بانک مرکزی باید فراموش شود. در دولت‌های نهم و دهم به دلیل تکالیفی که به ما تحمیل شد - هرچند بانک بی‌تقصیر بود- به بانک مرکزی بدهکار شدیم، از این رو در دولت یازدهم باید تلاش کنیم بدهکاری بانک به حداقل ممکن کاهش یابد.
به یاری خداوند متعال در سال1394، برای بهبود وضعیت کار و اقتصاد و امکان برداشته شدن تحریم‌ها امیدواری زیادی به وجود آمده است.
در اینجا فارغ از اعداد و ارقام که شما هم از آن اطلاع دارید، چند جمله از حضرت امیرالمومنین (ع) انتخاب کرده و خدمت شما بیان می‌کنم.
ایشان می‌فرمایند: «ابزار مدیریت سعه صدر است.» در دوره ما این جمله خیلی موثر است چون باتوجه به فشارهای موجود اگر سعه صدر نداشته باشیم، مدیریت کردن خیلی سخت است.
به هرحال اگر به گفته‌های رهبران علم مدیریت توجه کنیم، می‌بینیم که اشارات آنها در نهج‌البلاغه وجود دارد و ما به آن افتخار می‌کنیم. یکی از مواردی که مورد توجه حضرت علی (ع) است، تحمل بالا در سختی هاست که از ویژگی‌های یک مدیر کارآمد است و اگر مدیر بی طاقت باشد سازمان خود را از بین می‌برد. بالا بردن تحمل و ظرفیت نیاز به تمرین و ممارست دارد.
برخورد منصفانه با مشتری یا همکاران انگیزه آنها را در تعامل با شما افزایش می‌دهد. اگر با تحمل و احترام متقابل با مشتریانی که دچار مشکل شده و بانک را مقصر می‌دانند، تعامل داشته باشید، ایشان با انگیزه بیشتری به سخنان تان گوش داده و برای حل مشکل تلاش خواهند کرد.
امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند: «مدیر و رهبر عادل و منصف پاسدار الهی در زمین است.»
انصاف در تعامل، گوش دادن و توجه به مشکلات طرف مقابل بسیار موثر است.
توجه به وضع معیشتی کارکنان مهم است، امام علی(ع) در این خصوص می‌فرمایند: «در مورد وضع معیشتی آنان توسعه و گشایش بخش، زیرا این روش آنان را بر اصلاح خود نیرو می‌بخشد و ایجاد انگیزه بر پاکسازی خود می‌نماید و از تجاوز و دست درازی به بیت‌المال که در اختیار دارند بی‌نیاز می‌کند.»
اگر مدیر فقط به فکر خود باشد، تنها می‌ماند و اگر در پیگیری مسائل خود، همکاران را هم مدنظر قرار دهد، مطمئنا انگیزه لازم برای کار بهتر و ایجاد محیطی سالم بین کارکنان فراهم می‌شود و همان طور که حضرت علی می‌فرمایند از دست اندازی و تجاوز به بیت المال جلوگیری خواهد شد. اختلاس هایی که در دولت نهم و دهم به وجود آمد، حاصل عدم توجه به نیازهای کارکنان و مردم بود و متاسفانه اتفاق‌های ناگواری را در نهادها و ارگان‌های مملکت رقم زد.
توصیه ام نخست به خود و سپس به دوستان این است که حواشی و اطراف خود را دیده و مسائل را پیگیری کنند تا احساس هم اندیشی، همکاری و وحدت بین کارکنان ایجاد شود. امام علی(ع) می‌فرمایند: «باید از تفرقه پرهیز کرد چه اینکه افراد تکرو و جدا شده دستخوش امیال شیطانی می‌شوند، همانند گوسفند تک‌افتاده از گله که طعمه گرگ می‌گردد.»
خوشبختانه این موضوع در بانک کشاورزی نهادینه است و فردگرایی در این سازمان دیده نمی‌شود. همه باید یک دست باشیم و یک هدف را دنبال کنیم. تفرقه هرگز برای کسی سودی نداشته است.
برای انتخاب مدیر یک استان و نیروی انسانی، فاکتورهای مختلفی دخیل است که براساس آن job posting را در بانک راه اندازی کرده ایم. مثلا مصوب و ابلاغ کردیم که برای یک رئیس اداره یا شعبه چه روندی باید طی شود. به عبارت دیگر باید نوعی دموکراسی حاکم باشد. اگر بالای 60 یا 70 درصد به نقطه مطلوب رسیدیم باید آن را پذیرفته و پشتیبانی کنیم. اگر از تفرقه و تک روی جدا شویم، مطمئن باشید پیروز هستیم. نمونه آن طرح گندم بود که بعضی احتمال می‌دادند نتوانیم آن را انجام دهیم، ولی وقتی باید وارد می‌شدیم، همه قبول کردند که اشکالات و نیازهای شرکت بازرگانی دولتی را برطرف کنیم تا این طرح به بانک برگردد.این دستور حضرت علی (ع) را باید مد نظر قرار دهیم که می فرمایند:
نظم و آراستگی و پیراستگی، ایمنی و بهداشت و انضباط در محیط را به همراه می‌آورد و سبب افزایش روحیه کارکنان و در نتیجه افزایش بهره وری می‌شود. در این خصوص امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند: «شما را به پرهیزکاری و نظم در کارهای خود سفارش می‌کنم.»
این توصیه بسیارعالی است و هیچ زمانی نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد، زیرا سبب می‌شود جریان کار به طور مستمر رو به جلو حرکت کند. شما تفاوت میان شعبه‌ای که کارمند آن بدون کت یا حتی کفش پشت میز خود نشسته با شعبه‌ای که همه کارکنان آن لباس یک دست و منظم پوشیده‌اند را کاملا احساس می‌کنید. بر همین اساس اداره نظارت بر شعب به عنوان یک اداره کلیدی، ستاد، شعب و مدیریت‌های استان را ارزیابی می‌کند.
حضرت علی (ع) درمورد تعهد نسبت به هدف می‌فرمایند: «کسی که در طریق یک هدف نباشد حیله‌های دیگران او را شکست می‌دهد.»
در بانک نیز این مهم باید همواره مد نظر باشد، مثلا این هدف را باید مشخص کرد که بانک در توزیع POSها فلان مقدار درآمد داشته باشد. اگر هدفی مشخص نشده باشد، هر کسی می‌تواند صاحب نظر بوده و عددی را اعلام کند، اما با هدف گذاری معین، مشخص می‌کنند که چه کسانی می‌توانند به آن هدف نائل شوند. ما باید برای همه کارها هدف گذاری کرده و نسبت به آن متعهد باشیم.
می خواهم همه مدیران بانک بدانند مدیران هم رده شما در جهاد کشاورزی، منطقی هستند و می‌توان آنها را توجیه کرد. آنها با دلسوزی تمام می‌گویند دولت باید برای رشد کشاورزی سرمایه گذاری کند و در این زمینه راهکارهای مختلفی پیشنهاد دادند که به تصویب نمایندگان مجلس هم رسید. ما اگر با احترام و دلایل منطقی وارد مذاکره شویم، به تعامل خواهیم رسید، چون حرف منطقی پذیرفته خواهد شد. باید راهکاری اندیشید تا بخش کشاورزی هم مانند صنعت و معدن برای سرمایه‌گذاری مطلوبیت پیدا کند. یقینا اگر وضعیت نرخ در بخش کشاورزی اصلاح شود، سرمایه گذاری در این بخش توسعه پیدا خواهد کرد.
تحقیقات اقتصادی هم نشان می‌دهد، در بخش کشاورزی حجم پول مهم تر از نرخ پول است. بهتر است یک پروژه تولیدی به جای سه سال طی یک سال به بهره وری برسد زیرا بعید نیست در این مدت بازار توسط شخص دیگری از دست خارج شده و محصول ما در آن جایگاهی نداشته باشد.
ما باید شناخت صحیح از توانایی خود داشته باشیم و مرتب نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کنیم. وقتی تصمیمی اتخاذ و اجرایی شد، باید مرتب کارکرد، رفتار و اعمال خود را ارزیابی کنیم. به غیر از معصومین همه افراد در معرض اشتباه قرار دارند. باید در نظر داشته باشیم، ممکن است تصمیمی که ما با عقل، منطق و در نظر گرفتن شرایط اقتصادی در برهه‌ای از زمان اتخاذ می‌کنیم برای زمانی دیگر قابلیت اجرا نداشته باشد.
در این مقوله حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «خدایش رحمت کند کسی را که خود را شناخته، قدر خود را می‌داند و پا را از گلیم خود بیرون نگذاشته و فراتر نمی‌رود.»
و در جایی دیگر می‌فرمایند: «دانا کسی است که قدر خود را بشناسد و در نادانی مرد این بس که ارزش خویش را نشناسد و به نقاط قوت و ضعف خویش واقف نباشد.»
این کلمات گهربار در مقوله خودشناسی و خودسازی به کار ما خیلی کمک می‌کند.
کلامی که مدنظر ماست و در کلام ایشان هم می‌بینیم، تاکید به هوشیاری نسبت به پیرامون از لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. ما باید فرصت‌ها و تهدیدها را مرتب رصد کنیم. این بحث به عنوان یک مبحث حیاتی و تعیین کننده در بانک مطرح است و مرکز پژوهش‌ها این مهم را در مجموعه بانک دیده و امید است این مرکز بتواند به صورت دائم نیازهای بانک را تامین کند.
حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «یک مدیر هوشیار باید بتواند سه افق را ببینند: افق باز ، دور ، روشن»
اگر یک مدیر با این سه افق آینده نگر بوده و حال را هم در نظر بگیرد، با بصیرت، استفاده درست از ابزارها و برنامه ریزی کارآمد می‌تواند مجموعه خود را به خوبی مدیریت کند.
باید محیط پیرامون خود را از چاپلوسان و متملقان پاکسازی کنیم. باور کنید افراد چاپلوس و تملق‌گو، افراد ضعیفی هستند. به‌عبارت دیگر یک مدیر قوی و یک مشتری خوب هرگز چاپلوسی نمی‌کند. مشتری که برای گرفتن تسهیلات تمام مدارک و مستندات قانونی، علمی و منطقی را فراهم کرده است، نیازی به چاپلوسی ندارد. ما باید به قانون عمل کرده و در چارچوب آن با مشتری برخورد کنیم و به چاپلوسان اجازه ورود ندهیم. بهترین راه این است که براساس دستورالعمل‌ها و قوانین اداره حقوقی یا مفاد اعلامی از بخش بازرسی عمل کنیم.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «گاهی مردم ستودن افراد را برای کاروتلاش روا می‌دانند اما من از شما می‌خواهم مرا با سخنان زیبای خود ستایش نکنید تا از عهده وظایفی که نسبت به خدا و شما دارم برآیم.»
هیچ کس نمی تواند جملاتی از این زیباتر بیان کند.
به هرحال می‌دانیم که همه دوست دارند به واسطه عملکرد خود مورد توجه قرار بگیرند و این امر را سازمان باید انجام دهد. سازمان باید به عملکرد کارکنان خود توجه کرده و به موقع از ایشان تقدیر و تشکر به عمل آورد یا اگر لازم است تنبیه کند. روشن است که ما باید از سازمان خود انتظار داشته باشیم که این روش‌ها را تنظیم و اجرایی کند.
ما باید در تعامل با مشتری همواره رفتاری ملایم و محبت آمیز داشته باشیم.
حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «محبت و لطف رعیت را در قلب خود جای ده و برای آنها درنده‌ای خون‌خوار مباش که خوردن آنها را مغتنم بشماری»
در بانک کشاورزی چنین رویه‌ای وجود ندارد، ولی در جاهای دیگر دیده می‌شود که یک مشتری نیازمند، فکر می‌کند باید بندۀ طرف مقابل باشد. حضرت امام حسین(ع) در همین رابطه می‌فرمایند: «اگر خداوند به ما این قدرت را داده که گره‌ای را از کار عده‌ای بگشاییم، این نعمتی است که در اختیار ما قرار داده و در مقابل آن ما را بازجویی می‌کند.»
توانایی و امکان حل مشکل دیگران در چارچوب قانون و مقررات، نعمتی است که خدا به ما داده و باید پاسخگوی آن باشیم. کرامت نیست، نعمت است، یعنی باید در این منصب و مقام مسئول پاسخگوی خدا باشید و باید ابتدا در راه رضای خداوند کار کنید. کارکنان یک سازمان باید با یکدیگر رفیق باشند و با مردم با تکریم و مدارا رفتار کنند. رفاقت در کار از کینه‌ها و دلگیری‌ها جلوگیری می‌کند.
بحث دیگری که در محیط کار باید مدنظر داشت مشورت در امور است. خوشبختانه رویه کار بانک این است که تمام تصمیم گیری‌ها و برنامه ریزی‌ها براساس مشورت انجام می‌شود.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «عاقل از مشورت با دیگران بی نیاز نیست.»
ما باید اصول مشورت، گفت وگو و نقدپذیری را در دستورکارخود قرارداده و هرگز از انتقاد نهراسیم و خود را بی نیاز از مشورت ندانیم. من با توجه به اختیاراتی که دارم سعی می‌کنم با اعضای هیئت مدیره، مدیران امور و روسای اداره‌ها مشورت کنم و این موضوع باید بر اساس تکلیف الهی «و امرهم شورا بینهم» در بانک نهادینه شود.
در بحث نقدپذیری هم حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «خوشا به حال کسی که از پندگویی و هدایت پذیری اطاعت کند و از گمراه کننده و راهزنی که او را به گودال گمراهی می‌اندازد، بپرهیزد.»
نه تنها نباید از کسی که از شما اشکال می‌گیرد و انتقاد می‌کند، دلگیر شوید بلکه باید از او تشکر کنید.
امام جواد (ع) در ارتباط با تذکر و انتقاد مثبت می‌فرمایند: «مومن نیازمند به توفیق از خداست و اندرزگویی از خویشتن خویش و پذیرش از کسی که نصیحت می‌کند.»
به عبارتی توصیه کرده‌اند پند و اندرزگویی را بپذیریم.
باید در تصمیم گیری اعتدال داشته و تند نباشیم. اگر تصمیمی با منطق و اعتدال گرفته می‌شود، اما کار کند پیش می‌رود باید بررسی شود که این کندی ناشی از تصمیم گرفته شده است یا ابزار کار یا فقدان درک مدیر یا کارشناس؟ بنابراین ممکن است از لحاظ کارشناسی در تصمیم گرفته شده اشکالاتی وجود داشته باشد یا اینکه مدیر خوب درک نکرده یا ابزار کار فراهم نشده باشد.
تشویق و تنبیه از اصولی است که در قرآن مجید به فراوانی از آن یاد شده است.
حضرت علی (ع) هم می‌فرمایند: «مبادا نیکوکار و بدکردار در پیش تو مساوی باشند زیرا در این صورت نیکوکاران در کار خود سرد می‌شوند و بدکاران به بدی کردن تشویق می‌شوند. هر یک از ایشان را به آنچه گزیده است جزا ده.»
قرآن مجید هم می‌فرماید: «ومن یعمل مثقال ذرّه خیر یره»؛ هرکسی به اندازه ذره‌ای نیکی کند به نتیجه آن می‌رسد و هرکسی به اندازه ذره‌ای بدی نماید به سزای آن می‌رسد.
همان طور که می‌بینیم در دین ما بر اصل تشویق و تنبیه توجه شده و ما باید در سازمان خود از تشویق که مانند سوخت حرکت است، برای افزایش بازدهی و انرژی کارکنان استفاده کنیم، زیرا اگر بین تشویق و کار رابطه‌ای وجود نداشته باشد، سعی و تلاش از بین می‌رود.
بحث دیگر حفظ اسرار کارکنان است. ما همه یک خانواده هستیم و اجازه نداریم اگر اشکال کوچکی در کار همکارمان دیدیم، آن را برای دیگران بازگو کنیم. حفظ حرمت مدیران و کارکنان برای ما مهم است و حفظ شخصیت خانوادگی افراد در گروی حفظ این اسرار است. نباید به انتقام اندیشید. تا زمانی که اشکالی رسیدگی نشده یا به مراجع بالاتر ارجاع نشده، حق نداریم از کسی نام ببریم. برای سازمان ما، حفظ حیثیت کارکنان و خانواده ایشان ارزش دارد. نباید خدای نکرده با کلامی آنها را رنجانده و از خود برانیم، این سبب می‌شود دوستان ایشان در سازمان از ما فاصله بگیرند.
آینده نگری بحثی بود که در سه افق باز، دور و روشن بیان شد و به ما کمک می‌کند نیازهای آینده را بررسی کرده و ابزارهای آن را طراحی کنیم تا زمانی که آن نیاز خود را نشان داد، آمادگی لازم را برای انجام آن داشته باشیم.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «چشم دل انسان خردمند و آینده نگر، پایان کارش را می‌بیند و نشیب و فراز خویش را می‌شناسد.»
به هرحال یک مدیر باید عاقبت اندیش بوده و نیازها را پیش بینی و بررسی کند. حضرت علی (ع) در جای دیگر می‌فرمایند: «عاقبت اندیشی پیش از شروع کار تو را از پشیمانی در عمل نگه می‌دارد.» یعنی باید برای آینده برنامه ریزی کرده و ضمن آسیب شناسی ابراز لازم را طراحی کنیم و آموزش دهیم.