حمایت‌های دولتی در گروی عملکرد مطلوب بانک است
صحبت خود را با کلامی از امیر مومنان آغاز می‌کنم که محور و استراتژی کار ماست. حضرت علی(ع) می‌فرمایند برنامۀ درست اقتصادی مال کم را افزایش می‌بخشد و برنامه‌ریزی نادرست، مال بسیار را نابود می‌کند. بنا بر این فرمودۀ امام علی(ع) باید از منابع مالی محدود خود چنان استفاده کنیم که بهره‌وری حداکثری از آن داشته باشیم و آن را افزایش دهیم.
طبق برنامۀ راهبردی که وزارت اقتصاد و دارایی در شاخص سرمایۀ انسانی ارائه کرده، بانک کشاورزی در 6ماهۀ اول سال رتبۀ اول را در میان سیستم بانکی از آن خود کرده است. بنابراین بانک کشاورزی در شاخص سرمایۀ انسانی و همچنین سیاست‌ها و استراتژی‌ها کیفیت بسیار مطلوبی دارد. این بانک همچنین طی ماه‌های اخیر 94هزار میلیارد ریال وجه گندم پرداخت کرده است. این عدد و این حجم خرید گندم طی 3دهۀ گذشته بی‌نظیر بوده است. بانک کشاورزی توانست این حجم پول را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به دست کشاورز برساند که بالاترین میزان رضایت را بین کشاورزان به همراه داشت. البته این عملکرد مطلوب با هماهنگی بالای دولت و همکاری تنگاتنگ بانک مرکزی و وزارت جهاد کشاورزی محقق شد.
خرید تضمینی گندم فرصت بسیار ارزشمندی برای تجهیز منابع در بانک کشاورزی است که با اعتماد مجموعۀ دولت بعد از 10سال دوباره به بانک کشاورزی بازگشت. بانک کشاورزی هم این اعتماد را پاسخ مثبت داد و توانست عملکرد مطلوبی در این رابطه داشته باشد؛ اما باید سال آتی برنامۀ جامع‌تری برای خرید تضمینی گندم داشته باشیم تا عدد بیشتری از این گردش مالی را جذب بانک کرده تا هم برنامه‌های تجهیز منابع خود را محقق کرده و هم با توان و منابع بیشتری به بخش کشاورزی خدمت کنیم.
از دیگر اقدام‌هایی که طی ماه‌های اخیر انجام شده و به‌عنوان یک ابزار کارآمد در اختیار شعب قرار گرفت، قرض‌الحسنۀ ویژۀ بخش کشاورزی بوده است. اکنون بانک کشاورزی تنها بانکی در کشور است که دو قرض‌الحسنه دارد. این خدمت طی سال‌ها در بانک کشاورزی بدون استفاده رها شده بود و اکنون احیا شده است. بنابراین باید از این سرویس و خدمت ویژه استفاده کرده و برنامه‌های از پیش تعریف‌شده را در این بخش محقق کنیم.
همگی ما به‌عنوان اعضای خانوادۀ بزرگ بانک کشاورزی، اگر می‌خواهیم عملکرد و برند سازمان خود را برجسته کنیم باید در عملیات بانکی و کارکردهای خود به‌عنوان بانکدار واقعی موفق باشیم. چنان‌که در پایان سال گذشته این اتفاق محقق شد و عملکرد بانک کشاورزی برجسته شد؛ زیرا بانک طی سال گذشته توانست با مساعدت نهادهای مرتبط و همچنین تلاش چشمگیر کارکنان صف و ستاد، بیشترین منابع را از صندوق توسعۀ ملی جذب کند. نتایج سایر عملکردهای مطلوب خود را هم دیدیم؛ اضافه‌برداشت بانک کشاورزی از بانک مرکزی صفر و همچنین امتیازات خوبی در زمینۀ خطوط اعتباری از بانک مرکزی گرفتیم. به‌عبارتی دیگر باید گفت اگر می‌خواهیم امتیازی از دولت و بانک مرکزی گرفته و با توان بیشتری در خدمت کشاورزان باشیم، باید خود را به‌عنوان یک بانکدار حرفه‌ای نشان دهیم. چنان‌که تاکنون دولت و مجلس هم عملکرد مطلوب و تلاش بانک کشاورزی را دیده‌اند و با مواردی مانند افزایش سرمایۀ بانک موافقت کرده‌اند.
هنگامی‌که بدنۀ دولت و مجلس پتانسیل‌ها و تلاش‌های یک سازمان را برای نیل به موفقیت بیشتر و حرکت در مسیر توسعه و آبادانی کشور می‌بینند، حمایت خود را از آن مجموعه بیشتر کرده تا با شتاب بیشتری حرکت کند. بانک کشاورزی هم باید این مهم را نشان دهد که به‌عنوان تنها بانک تخصصی حامی بخش کشاورزی، هدف کلان خود را حمایت از بخش قرار داده و همواره سعی دارد با داشته‌ها و توانایی‌های هر چند محدود خود، بیشترین حمایت را از بخش کشاورزی داشته باشد. بانک کشاورزی نمی‌تواند با این نگاه که بانکی دولتی است و تنها باید منابع دولت را در اختیار بخش کشاورزی قرار دهد، به انتظار حمایت دولت بنشیند؛ بلکه هدف اول خود را باید حمایت از بخش کشاورزی قرار داده و برای تحقق این هدف، به‌مثابة یک بانکدار واقعی عمل کرده و منابعی را که از سطح جامعه جمع‌آوری می‌کند، در مسیر توسعۀ بخش کشاورزی قرار دهد. هنگامی‌که دولت و مجلس چنین رویکردی را در بانک کشاورزی می‌بینند، سعی می‌کنند مسیر بانک را هموار کرده تا با شتاب بیشتری در مسیر توسعه حرکت کند.
در حال حاضر سهم بانک کشاورزی از بازار 7/6درصد است که این عدد تا پایان سال براساس برنامۀ پیش‌بینی شده باید به بالای 8درصد برسد. به سیاق تجربه‌های پیشین که هر زمان کارکنان بانک کشاورزی اراده کرده، اهداف و برنامه‌های مهم را محقق کرده‌اند، اکنون نیز باید برنامۀ کلان و چشم‌انداز بانک در پایان سال 94 را محقق کنند. بانکداری الکترونیک، امتیازات و ابزارهای مهمی را در اختیار شعب قرار داده است؛ از جمله این مزایا خلوت شدن شعبه است. با استفاده از ابزارهای بانکداری الکترونیک حضور مشتریان در شعبه کمتر شده و شعب می‌توانند با فراغ بال بیشتری به مسئولیت‌ها و وظایف تخصصی خود برسند. از این‌رو این مسئولیت بر عهدۀ شعب قرار دارد تا با استفادة حداکثری از ابزارهای بانکداری الکترونیک، مسئولیت‌های تخصصی‌تری را به‌عنوان یک بانکدار انجام دهند تا اهداف و برنامه‌های کلان بانک را محقق کنند.
یکی از وظایفی که شعب اکنون بر عهده دارند این است که سهم بانک از درآمدهای غیرمشاع را بالا ببرند. تمام ابزارهای این رویه هم در اختیار شعب قرار دارد. چنان‌که کارشناسان بانک در بازدیدی که از تعداد زیادی از شعب بانک‌های دولتی و خصوصی داشتند، به صراحت گزارش دادند، شعب بانک کشاورزی چه از نظر نیروی انسانی و چه از نظر امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در سطح قابل قبولی قرار داشته و وضعیت آنها حتی بسیار مطلوب‌تر از سایر بانک‌ها برآورد می‌شود. تنها کافی است که کارکنان شعب به توانایی خود اطمینان داشته و تصمیم به تحقق اهداف و برنامهها بگیرند.
در بازدید از شعبه‌ای به اتفاق جالبی برخورد کردم که اهداف و برنامه‌های کوتاه‌مدت برای خود تعریف کرده، تقسیم وظیفه می‌کردند و تمام کارکنان شعبه هم در موعد مقرر، وظیفۀ خود را انجام می‌دادند. یکی از این اهداف کوتاه‌مدت و جالب، فروش تعداد مشخصی کارت هدیه در یک روز بود. هر کدام از کارکنان شعب تعداد مشخصی کارت هدیه تحویل گرفته و طی مراودات معمول با مشتریان با آنها مذاکره کرده و خدمت کارت هدیه را به آنها می‌فروختند.
بخش بین‌الملل بانک کشاورزی طی سالهای اخیر، بالاترین رقم کارکرد را میان بانک‌های کشور داشته است. چراکه این بانک طی سالهای تحریم محدودیت‌های کمتری داشته و حضور پررنگی در بازارهای جهانی داشته است. از این‌رو تجربیات اندوخته و نیروهای ارزشمند و توانمند ارزی در بانک کشاورزی حاضر هستند که پتانسیل بزرگی برای شعب به‌شمار می‌روند تا با استفاده از این توان، خدمات ارزی بانک را به مشتریان شعبه ارائه دهند. برنامۀ آتی بانک کشاورزی هم برای استفادة حداکثری از پتانسیل‌های بخش ارزی این است که تمام شعب بانک، شعب ارزی ـ ریالی شوند؛ چراکه مشتریان ارزی و ریالی قابل تفکیک از هم نیستند. از سوی دیگر یکی از راه‌های کاهش قیمت تمام‌شدۀ پول در بانک کشاورزی، استفادۀ بیشتر از خدمات ارزی است. در این زمینه و برای تحقق برنامة
ارزی ـ ریالی کردن تمام شعب، آموزش‌های بین‌الملل هم در برنامۀ آموزشی کارکنان شعب قرار خواهد گرفت تا تمام همکاران بانک در شعبه، علاوه بر امور روزانه و محولۀ خود، کار ارزی را هم فرا گرفته و به سهولت خدمات ارزی و بین‌الملل را به مشتری ارائه دهند. البته علاوه بر برنامه‌هایی که در ادارۀ آموزش برای این موضوع در نظر گرفته شده، خود همکاران هم باید به‌دنبال این مسئله رفته و کار بین‌الملل را فرا بگیرند؛ چراکه در آیندۀ نزدیک، آشنا نبودن همکاران با امور بین‌الملل بانک، یک امتیاز منفی تلقی شده و می‌تواند در ارتقا یا عدم‌‌ارتقای جایگاه سازمانی آنها موثر باشد.
در زمینۀ وصول مطالبات باید این نکته را مدنظر قرار داد که تمام مشتریان به‌دنبال تمدید بدهی نبوده و با مذاکره می‌توان این مطالبات را به حیطۀ وصول درآورد. البته ابزارهایی هم در اختیار شعب قرار گرفته که بتوانند بخشودگی‌ها و امتیازاتی را برای مشتریان بدهکار در نظر گیرند تا مطالبات بانک را وصول کنند. در این میان ممکن است بدهی بعضی مشتریان هم تمدید شود، اما باید اصل بر نقد کردن بدهی‌ها باشد. از این‌رو باید در مذاکره با مشتری به‌دنبال نقد کردن بدهی بود و در این میان از تمدید بدهی هم به‌عنوان یک ابزار و امتیاز برای مشتری بهره گرفت. طی جلسات مذاکره باید مشتری را آگاه کرد که اگر بدهی خود را بپردازد، مشمول بخشودگی‌هایی در بخش جرایم دیرکرد می‌شود و اگر به سراغ تمدید بدهی برود، نه‌تنها این موارد شامل حال او نمی‌شود، بلکه باید تسهیلات ارزان‌قیمت خود را با سودهای بالاتر تمدید کند و طی ماه‌ها و سالهای آتی بدهی او به بانک بیشتر خواهد شد.
ارزان‌ترین پول برای تجهیز منابع، وصول مطالبات است؛ از این‌رو باید تاکید بیشتری روی بخش تجهیز منابع گذاشت. طی ماه‌های گذشته از سال حدود 20درصد از برنامۀ وصول مطالبات که محقق شده است، نقدی بوده و مابقی به‌صورت تعیین وضعیت یا تمدید بدهی بوده است. وصول مطالبات نقدی، وضعیت درآمدی بانک را بهبود می‌بخشد. با بهبود وضعیت درآمدی بانک، علاوه بر افزایش کیفیت خدمات به کشاورزان می‌توان به مشتریان داخلی یا همان همکاران بانک هم خدمت بیشتری ارائه کرد. چنان‌که در پایان سال گذشته بحث فوق‌العادۀ خاص برای همکاران در نظر گرفته شد و سعی داشتیم این فوق‌العادۀ خاص به‌صورت مستمر در فیش حقوقی همکاران دیده شود، اما هنوز موافقت آن از سوی دولت و نهادهای نظارتی کسب نشده است. دلیل این عدم‌موافقت هم این است که نگرانند نتوانیم درآمدهای خود را بهبود بخشیم و این مبلغ را تامین کنیم. در نتیجه اگر وضعیت درآمدی خود را بهتر کنیم، این فوق‌العادۀ خاص، می‌تواند روند مستمری به‌خود گیرد و اگر موفق به بهبود درآمدها نشویم، حتی ممکن است نتوانیم این مبلغ را تامین و پرداخت کنیم.
در مجموع و در شرایط کنونی از راهبردهای کارآمد و اساسی که برای بهبود درآمدهای بانک وجود دارد می‌توان به‌ترتیب به فروش خدمات، استفادۀ حداکثری از خدمات ارزی و بین‌الملل و وصول نقدی مطالبات اشاره کرد. این ابزار، بانک را در حمایت بیشتر از مشتریان داخلی و خارجی توانمند کرده و همچنین حمایت‌های بیشتر نهادهای تصمیم‌گیر مانند بانک مرکزی و دولت را به همراه خواهد داشت.
با توجه به اینکه اگر شاخص‌های مالی بانک‌ها اصلاح شود، شاخص‌های مالی کلان کشور و اقتصاد کشور اصلاح خواهد شد. بانک مرکزی اصلاح شاخص‌های مالی را از بانک‌ها می‌خواهد و ما هم براساس تعهدی که از مدیریت‌ها و تک‌تک کارکنان بانک گرفته‌ایم، به بانک مرکزی تعهد داده‌ایم. از این‌رو باید همگی تلاش خود را برای تحقق این تعهدها و برنامهها افزون کنیم. بانک مرکزی هم در قبال عملیاتی شدن تعهدها و برنامهها، حمایت بیشتری از بانک کرده و ما را در جهت پیشبرد برنامهها یاری می‌کند.
کمیتۀ برنامهها و اقدام‌های پس از برجام هم در بانک مرکزی و هم در بانک کشاورزی تشکیل شده و در این کمیته‌ها روند حرکتی بانک در فضای بین‌المللی پس از تحریم، ترسیم می‌شود. تاکنون حدود 40 بانک و موسسۀ مالی بین‌المللی به‌صورت مستقیم وارد مذاکره با بانک کشاورزی شده و وعدة افتتاح حساب و توسعۀ همکاری پولی و مالی را داده‌اند. اما ادامه‌دار شدن این حرکت‌ها و تعاملات، مستلزم مثبت شدن تراز مالی بانک و سودآور بودن به‌عنوان یک بانکدار واقعی است. البته این نکته را هم باید مدنظر داشت که باید خود را به دانش روز تعاملات مالی بین‌المللی مجهز کنیم و بدانیم که آگاهی از ضوابط این تعاملات چه مزایایی برای ما به همراه داشته و بی‌اطلاعی از این ضوابط چه عواقب سنگینی را برای بانک به همراه خواهد داشت. ریسک اعتباری بانک کشاورزی در ابتدای سال گذشته بالای 10درصد بود که طی 3ماهۀ پایانی سال با یک خواست و تلاش جمعی توانستیم این عدد را به 5/7درصد برسانیم و توجه وزارت اقتصاد و دارایی و بانک مرکزی را به‌خود جلب کنیم. اکنون نیز عدد ریسک اعتباری بانک دوباره با سررسید شدن بعضی مطالبات افزایش یافته است. ولی این ظرفیت و توان در بدنۀ بانک کشاورزی وجود دارد که با وصول مطالبات معوق و سررسید گذشته دوباره ریسک اعتباری بانک را کاهش داده و حتی آن را به زیر 5 برسانیم. برای تحقق این مهم در ماه‌های پایانی سال کار دشواری را برعهده داشته و باید با توان بیشتری کار کنیم.
به جرات می‌توان گفت سیستم کربنکینگ که در بانک کشاورزی وجود دارد، در کل سیستم بانکی بی‌نظیر است و همین سیستم تا اندازۀ زیادی کار شعب را سبک کرده است. از سوی دیگر بانک کشاورزی سال گذشته به‌عنوان برترین بانک کشور در زمینۀ نظارت بر طرح‌ها و عملیات اعتباری انتخاب شد. این انتخاب و دیده شدن حاکی از آن است که هم نرم‌افزارها و هم سخت‌افزارهای کار متفاوت در بانک کشاورزی وجود دارد و تنها باید از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم تا در مسیر توسعه و تعالی قرار گرفته و با شتاب بیشتری حرکت کنیم.
یکی از مواردی که در آخرین مجمع عمومی بانک روی آن بحث، تبادل‌نظر و تصمیم‌گیری شد، در رابطه با شعب کم‌بازده و زیان‌ده بود. آنچه در این رابطه در مجمع عمومی بانک و با حضور اعضا روی آن تاکید شد، این بود که به بانک کشاورزی اعلام شد با توجه به اینکه بانک تخصصی بخش کشاورزی بوده و خدمات خاص به این بخش ارائه می‌کنید، شاید انتظار سوددهی از شما نداشته باشیم، اما زیان‌ده بودن شما را هم به هیچ عنوان نمی‌پذیریم. در نتیجه هیچ توجیهی برای شعب کم‌بازده و زیان‌ده وجود ندارد و تمام شعب بانک کشاورزی باید به سوددهی برسند. ابزارها و خدمات بانک کشاورزی هم برای تحقق این مهم کافی است و تنها باید در شیوه‌ها و روش‌های بهتر استفاده از ابزارهای موجود بازنگری کرد.