موفقیت‌های کشاورزان نمونه، پیام امید برای خودکفایی کشور است
سخن خود را با کلامی از امیرمومنان(ع) آغاز می‌کنم که می‌فرمایند: «برنامه‌ریزی درست اقتصادی مال کم را افزایش می‌دهد و برنامه‌ریزی نادرست، مال بسیار را نابود میکند.» مصداق این جمله تولیدکنندگان برتر بخش کشاورزی و کشاورزان نمونه هستند که با برنامه‌ریزی درست و تدبیر اقتصادی، تمام کمبود‌ها و شرایط سخت و خاص را پشت سر گذاشته تا در جمع نخبگان بخش کشاورزی قرار گیرند. افرادی که از نهادهها و داده‌های ثابت، چیزی بسیار بیشتر از شرایط معمول برداشت می‌کنند، تدبیر و اندیشه درست را به خدمت گرفته و با هدف بهره‌وری و تعالی بیشتر کار کرده و در نتیجه منافع و عواید مالی بیشتری را هم کسب می‌کنند.
کشاورزان نمونه در عمل نشان دادند که توان تحقق اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی را دارند؛ آنها نشان دادند، برای موفقیت منتظر هیچ چیزی نمانده و بر ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود تکیه می‌کنند. کشاورز نمونه شدن و عرض اندام در سطح ملی حاصل سال‌ها تلاش و برنامه‌ریزی است. این افراد داشته‌ها و پتانسیل‌های خود را شناسایی کرده و هر آنچه ابزار داشته‌اند را با هدف تحقق برنامه‌ها، بسیج کرده‌اند. کشاورزان نمونه این پیام را به دولت تدبیر و امید منتقل کردند که آمادگی کامل برای تحقق برنامههای کلان اقتصادی در بخش کشاورزی را داشته و سرشار از دانش و تجربیاتی هستند که می‌تواند کشاورزی کشور را به سمت بهره‌وری و اقتصادی شدن سوق دهد.
بانک کشاورزی این افتخار را دارد که به‌عنوان تنها نهاد مالی تخصصی بخش کشاورزی همواره در کنار کشاورزان حاضر بوده و مسیر تحقق و دستیابی به اهداف و برنامه‌ها را برای آنها کوتاه میکند. از این‌رو است که بانک کشاورزی تسهیل‌کنندۀ جریان منابع مالی داخلی و خارجی به بخش کشاورزی است و این مهم را با استفاده از نهادسازی و شناسایی نیازها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی عملیاتی و اجرایی میکند.
اولویت اول و آخر بانک کشاورزی، توسعۀ بخش کشاورزی است و برای تحقق این مهم، تمام ابزارها و ظرفیت‌های خود از جمله منابع مالی، توانایی نیروی انسانی کارشناس و کارآمد و ظرفیت‌های قانونی موجود را به‌کار می‌گیرد. بانک کشاورزی برای تامین منابع مالی بخش کشاورزی، علاوه بر تکیه بر ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی خود، تامین منابع از بازارهای پولی و مالی، تمام نهادها و بخش‌های تصمیم‌گیر و تاثیرگذار در دولت و مجلس را هم به همکاری طلبیده تا پاسخ «نه» به هیچ تقاضای مالی در بخش کشاورزی ندهد.
هدف کلانی که بانک کشاورزی در بخش کشاورزی دنبال میکند، کشاورزی اقتصادی و ایجاد ارزش‌افزوده برای کشاورزان است. در شرایط کنونی، کشاورزی اقتصادی و ایجاد ارزش‌افزوده برای کشاورز به‌عنوان یک محور اصلی و اساسی در دولت تدبیر و امید دنبال می‌شود. وزارت جهاد کشاورزی با دنبال کردن این سیاست، افزایش درآمد فعالیت‌های بخش کشاورزی را هدف‌گذاری کرده است. بانک کشاورزی برای همسویی با این هدف کلان، منابع خود را درجهت اقتصادی کردن طرحها هدایت میکند. کشاورزانی که امروز در کسوت کشاورزان نمونه از جای‌جای ایران دور هم جمع شده‌اند، باید به‌عنوان الگویی برای بخش کشاورزی برجسته شوند. این افراد، کشاورزی اقتصادی را به‌معنای واقعی محقق کرده و باید از تجربیات آنها برای ایجاد بهره‌وری در بخش کشاورزی استفادۀ حداکثری کرد.
استراتژی بانک کشاورزی، نشات گرفته از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و از این‌رو توسعه و توانمندسازی در بخش کشاورزی را دنبال میکند. بانک کشاورزی به‌منظور تحقق اهداف عالی دولت تدبیر و امید در بخش کشاورزی، همواره در کنار وزارت جهاد کشاورزی حضور داشته و برنامههای توسعۀ بخش را تامین مالی و حمایت کرده و به‌عنوان سرباز دولت در جبهۀ جهاد اقتصادی حرکت و خدمت میکند.
بانک کشاورزی به‌عنوان یک موسسۀ مالی و اقتصادی در جامعۀ ایران چه نقشی دارد؛ نقش‌های بانک کشاورزی به سیاستی، ذاتی و اختیاری تقسیم می‌شود. نقش ذاتی بانک همان توسعه در زیربخشهای مختلف کلان کشاورزی است و به‌عنوان بازوی مالی دولت در بخش کشاورزی فعالیت میکند. علاوه بر این، از منظر نقش و کارکرد ذاتی، یک وظیفۀ تجاری هم بر عهدۀ بانک کشاورزی گذاشته شده تا به‌عنوان یک بانکدار واقعی منابع را از بازارهای پولی جذب کرده و به سمت بخش کشاورزی هدایت کند. برای این منظور، توسعۀ شعب در شهرها و روستاها در دستور کار بانک کشاورزی قرار گرفت و امروز بانک کشاورزی افتخار میکند که با هزار و 900شعبه در سراسر کشور در خدمت تولیدکنندگان و فعالان بخش کشاورزی است. به‌گونه‌ای که امروز شعب شهری بانک کشاورزی در رقابت با سایر بانک‌ها و موسسات مالی تجاری در شهرهای بزرگ، منابع را جمع‌آوری کرده و به سمت بخش کشاورزی هدایت می‌کنند.
بانک کشاورزی امروزه بالغ بر 700شعبۀ شهری دارد که در مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ و در مرکز بازارهای پولی فعالیت می‌کنند. این شعب اقدام‌های بسیار مهم و گسترده‌ای را انجام داده و با ارائه خدمات مطلوب، مشتریان ارزشمندی از بخش‌های بازرگانی، تولید و خدمات جذب کرده و منابع و گردش مالی آنها را به بانک کشاورزی آورده‌اند. نکتۀ مهم در رابطه با این 700شعبۀ شهری این است که بالغ بر 65درصد منابع این شعب، به شعب اعتباری و روستایی بانک هدایت شده و در اختیار زنجیرۀ تولید و فروش بخش کشاورزی قرار می‌گیرد.
یکی از وظایفی که در دنیای کنونی بر بانک‌ها و موسسات مالی مترتب است، شناخت کافی از تحولات دنیای مدرن است تا با توجه به این تحولات، خدمات خود را به‌روز کرده و در اختیار جامعۀ مشتریان سیستم بانکی قرار دهند. بانک کشاورزی نیز این مهم را مورد توجه قرار داده و اکنون به‌عنوان تنها بانک کشور، سیستم جامع بانکداری الکترونیک را در اختیار دارد و می‌تواند خدمات و محصولات متنوع بانکداری الکترونیک را در اختیار مشتریان نظام بانکی قرار دهد. بانک کشاورزی برای پیاده‌سازی این نسخۀ جامع بانکداری الکترونیک زمان و انرژی زیادی مصروف داشته و امروز می‌تواند به صراحت اعلام کند که دومین نسخۀ برتر بانکداری الکترونیک در جهان، در هزار و 900شعبۀ بانک کشاورزی پیاده‌سازی شده و از این منظر، در ارائه خدمات بانکداری الکترونیک در کشور غیرقابل رقابت است.
مسئولیت دیگری که بر عهدۀ بانک کشاورزی گذاشته شده، حضور در بازار رقابتی بانکداری و جذب منابع بازار به‌منظور هدایت این منابع به زیربخشهای کشاورزی است. برای تحقق این هدف، بانک کشاورزی تلاش کرده است بخش کشاورزی را از صفر تولید و تهیۀ نهادهها و ادوات و ابزار کشاورزی تا رسیدن محصول به مصرف‌کنندۀ نهایی چه در داخل و چه خارج از کشور به‌صورت یک زنجیرۀ کامل ببیند. با این رویکرد، هم حمایتی کامل از بخش کشاورزی داشته و می‌تواند ارزش‌افزوده در بخش را بالاتر ببرد و هم دایرۀ فعالیت برای جذب منابع را گسترده‌تر کند.
از دیگر وظایف ذاتی بانک کشاورزی، فعالیت‌های بخش بین‌الملل بانک کشاورزی است. تمام کشاورزانی که اکنون به‌عنوان بهره‌برداران برتر بخش کشاورزی گردهم آمده‌اند، هم نیاز به تامین واردات و بعضی نهاده‌های اولیۀ تولید از خارج از کشور دارند و هم عموما علاوه بر بازار داخلی، در فضای بین‌المللی هم به‌دنبال بازاری برای عرضه و فروش محصولات خود می‌گردند. در نتیجه بانک کشاورزی باید یک کارکرد و نقش بین‌المللی قوی داشته باشد تا بتواند این نیاز کشاورزان و بهره‌برداران بخش کشاورزی را پاسخ گوید. این در حالی است که بانک نه‌تنها برای پاسخ‌گویی به نیاز طبیعی و خواستۀ کشاورزان برنامه داشته، بلکه به‌عنوان فعال‌ترین بانک ایرانی در دوران تحریم، خدمات مورد نیاز سایر بانک‌ها را هم ارائه داده و در فضای مالی بین‌المللی نقش‌آفرینی و فعالیت کرده است.
کارکردی که در زمرۀ نقش‌های سیاستی بانک کشاورزی قرار دارد، حمایت از طرح‌های با ارزش‌افزودۀ اقتصادی بیشتر است. بانک کشاورزی به تاسی از اهداف و برنامههای کلان دولت تدبیر و امید وظیفه دارد منابع خود را به سمت و سوی طرح‌هایی هدایت کند که از منابع و داده‌های ثابت، بهره‌برداری بیشتری کرده و توسعۀ اشتغال و افزایش درآمد بهره‌بردار را به همراه دارند. البته در این مسیر، توسعۀ پایدار به‌عنوان یک اصل بنیادی همواره در راس امور و برنامه‌ها قرار دارد. بنابراین بانک کشاورزی نمی‌تواند منابع خود را به سمت طرح‌هایی هدایت کند که منابع آبی زیرزمینی را از بین می‌برند یا منابع طبیعی و جنگل‌ها را به مخاطره می‌اندازند. کشاورزی روز دنیا هم روی این مسئله تاکید دارد که کم‌ترین خسارت را به منابع طبیعی، جنگل‌ها و منابع آبی وارد کرده و بیشترین بهره‌وری را درجهت توسعۀ پایدار به همراه داشته باشد. ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های این رویکرد در بخش کشاورزی کشور ما هم وجود دارد و تنها باید آن را هدفمند کرده و به آن جهت داد.
بحث مهمی هم که در زمینۀ نقش اختیاری بانک کشاورزی تعریف می‌شود، مسئولیت‌های اجتماعی بانک است. در این مسیر، بانک کشاورزی به همراه وزارت جهاد کشاورزی تلاش دارد، بستری فراهم کند تا کودکان و نوجوانانی که امروز در روستا و در کنار بخش تولید کشاورزی رشد می‌کنند، نسل بعدی تولیدکنندگان بخش کشاورزی را تشکیل دهند. بنابراین بانک در قبال کودکان و زنان روستایی احساس مسئولیت داشته و سعی میکند منابع خود را به بخش‌هایی هدایت کند که هم توانمندسازی زنان و کودکان و نوجوانان روستایی را به همراه داشته باشد تا تولیدکنندگانی توانمند و با دانش روز شوند و هم اینکه بستر ماندگاری آنها در روستاها را مهیا و فراهم کند.
شاید مهم‌ترین قدمی که درجهت تامین مسئولیت‌های اجتماعی در بانک کشاورزی برداشته شد، فعالیت در طرح خرید تضمینی گندم بود. هرگونه خللی در خرید تضمینی گندم، هم امنیت غذایی کشور را به مخاطره می‌اندازد، هم کشاورز و گندم‌کار را از ادامۀ فعالیت دل‌سرد کرده و هم اینکه پدیدۀ شوم بازارهای غیررسمی و قاچاق گندم ایران به کشورهای همسایه را بهبود می‌بخشد. چنانکه در سال‌های گذشته، تعلل در بحث خرید تضمینی گندم، اراضی زیر کشت گندم را کاهش داده و مجاری و مبادی غیرقانونی خرید و فروش گندم فعال شده بود. اما در سال زراعی گذشته، میزان فروش گندم به دولت به بالاترین میزان خود طی چند سال گذشته رسید. چنانکه در سال 1391 دولت تنها 2میلیون تن گندم از کشاورزان خرید و این عدد در سال 1392 به 4میلیون تن رسید. اما در سال زراعی 1393 با برنامۀ جامعی که دولت برای خرید تضمینی گندم تدارک دید و یکی از اصلی‌ترین ستون‌های این برنامه یعنی پرداخت وجه خرید گندم را برعهدة بانک کشاورزی گذاشت، گندم‌کاران بیش از 8میلیون تن گندم به دولت فروختند. این رقم که میزان خرید و فروش غیررسمی گندم را به حداقل ممکن رساند، ناشی از یک برنامه‌ریزی درست در وزارت جهاد کشاورزی، اعتماد کشاورزان به سیاست‌های دولت تدبیر و امید و البته تلاش‌های بانک کشاورزی بود. بانک کشاورزی تمام تلاش خود را به کار بست تا وجوه خرید تضمینی گندم در کوتاه‌ترین زمان ممکن به دست کشاورز برسد.
برخلاف سال‌های گذشته که خرید تضمینی گندم از کشاورزان تا دی‌ماه طول می‌کشید و گاهی بهای گندم با تاخیر فراوان پرداخت می‌شد، در سال‌جاری تا پایان شهریورماه 97درصد بهای خرید تضمینی گندم پرداخت شد. این در حالی بود که بهای پرداختی خرید تضمینی گندم به کشاورزان بیش از سه‌برابر سال گذشته بود و بانک کشاورزی توانست 9هزار و 300میلیارد ریال وجه خرید تضمینی گندم را تا پایان شهریورماه سال 1394 پرداخت کند. البته این موفقیت به‌سادگی به‌دست نیامد و حاصل دو اقدام مهم بود. نخست اینکه بانک کشاورزی، سامانه‌ای را برای خرید تضمینی گندم طراحی کرد که آمار آن در لحظه ثبت و به‌روز می‌شد. به این ترتیب که به محض تحویل گندم کشاورز به سیلو، آمار مربوط به گندم‌کار، نوع و میزان گندم تحویل داده‌شده در سامانه ثبت می‌شد و بانک کشاورزی، مسئولان مرتبط در بدنۀ دولت، وزارت جهاد کشاورزی و شرکت بازرگانی دولتی، از آن مطلع می‌شدند و می‌دانستند که چه میزان منابع برای خرید تضمینی گندم باید تامین کنند. مورد دیگر اینکه امسال با ابتکار دولت تدبیر و امید، برای نخستین‌بار از منابع مالی بانک‌های خصوصی هم برای خرید تضمینی گندم کمک گرفته شد تا هم بیشترین میزان خرید گندم در سال‌های گذشته را داشته باشیم و هم اینکه بالاترین میزان رضایت گندم‌کاران از پرداخت وجه گندم را شاهد باشیم.
سامانۀ اعتبارات خرد هم از دیگر برنامههای بانک کشاورزی بود که به‌منظور تحقق مسئولیت‌های اجتماعی و ارائه خدمات خاص به بخش کشاورزی طراحی شد. با راه‌اندازی این سامانه، کشاورزان و بهره‌برداران بخش کشاورزی یک بار اعتبارسنجی می‌شوند و این اعتبارسنجی به مدت 3سال معتبر است. سپس کشاورز با اعتبارسنجی انجام‌شده به سامانۀ اعتبارات خرد بانک کشاورزی مراجعه کرده و درخواست خود را برای دریافت تسهیلات خرد ثبت میکند. پس از ثبت درخواست از سوی کشاورز، ظرف مدت کمتر از یک هفته، حداقل 300 و حداکثر 500میلیون ریال به‌عنوان تسهیلات خرد به حساب کشاورز واریز می‌شود.
کشاورزان نمونه قدرتمندترین ابزار تبلیغاتی برای بانک کشاورزی هستند، زیرا بخش اعظم تامین مالی بخش کشاورزی و تزریق سرمایه به طرحها و پروژه‌های این بخش، برعهدة بانک کشاورزی است و این مهم با نقش‌آفرینی تولیدکنندگان کشاورزی معنا می‌یابد.
بعضی از امتیازهای ویژۀ بانک کشاورزی برای کشاورزان نمونۀ کشوری و استانی در سال 1394 شامل افزایش تسهیلات ضمانتی کشاورزان نمونة کشوری و استانی به‌ترتیب تا سقف یک میلیارد و 800میلیون ریال و یک میلیارد و 200میلیون ریال، کاهش سهم سرمایه‌گذاری کشاورزان نمونه اعم از کشوری و استانی در اجرای طرح‌های تولیدی معادل 10درصد هزینه‌های سرمایه‌گذاری (سرمایه‌ای و سرمایه در گردش)، وصول حق بیمۀ محصولات کشاورزان نمونه در سه قسط از طریق صندوق بیمۀ کشاورزی و تخفیف در سهم حق بیمۀ محصولات کشاورزی برای کشاورزان نمونه به میزان 10درصد می‌شود. همچنین بهره‌مندی از بخشودگی کارمزد و هزینۀ صدور انواع کارت‌های خدمات الکترونیکی بانکی و بخشودگی کارمزد خدمات بانکی به‌جز سود و کارمزد تسهیلات به مدت یک‌سال، بررسی درخواست کشاورزان نمونۀ کشوری و استانی خارج از نوبت و در اسرع‌وقت و تعیین آنها به‌عنوان ناظران ویژۀ بانک از دیگر امتیازهایی است که بانک کشاورزی برای کشاورزان نمونه قائل شده است.